جوشکاری یکی از مهم‌ترین فرآیندها در صنایع فلزی، ساخت‌وساز، خودرو، کشتی‌سازی و حتی فعالیت‌های خانگی و DIY است. این حرفه با پیشرفت فناوری، دچار تحولات چشمگیری شده و دستگاه‌های جوش سنتی جای خود را به ابزارآلات صنعتی پیشرفته‌تری مانند دستگاه جوش اینورتر داده‌اند. در این مقاله به طور تخصصی به “آموزش جوشکاری با اینورتر” (How to Use Inverter Welding Machine) خواهیم پرداخت. تمرکز این آموزش بر “آموزش کار با دستگاه جوش اینورتر” است، نه سایر مدل‌های دستگاه جوش.
در این مسیر آموزش جوشکاری با اینورتر، با نحوه عملکرد دستگاه اینورتر، کاربرد ولوم‌های مختلف روی آن، تکنیک‌های صحیح جوشکاری، تنظیمات استاندارد، نکات ایمنی و حتی مشکلات رایج و راه‌حل آنها آشنا می‌شوید. هدف ما این است که چه شما یک جوشکار حرفه‌ای باشید و چه فردی تازه‌کار، بتوانید با خیال راحت و به‌درستی از دستگاه جوش اینورتر استفاده کنید.
آشنایی با نحوه کار دستگاه جوش اینورتر
برای درک بهتر آموزش کار با دستگاه جوش اینورتر، ابتدا باید بدانید اینورتر جوشکاری چیست و با نحوه عملکرد آن آشنا شوید. انواع دستگاه جوش اینورتر، برخلاف دستگاه‌های ترانس قدیمی که سنگین و پرمصرف بودند، با استفاده از تکنولوژی الکترونیکی پیشرفته، جریان برق شهری را به جریان مستقیم با آمپراژ بالا تبدیل می‌کند. این فرآیند باعث می‌شود قوس الکتریکی پایدارتری ایجاد شود، مصرف برق به‌طور محسوسی کاهش یابد و جوشکاری با دقت بیشتر انجام شود.
انواع دستگاه جوش اینورتر، برخلاف دستگاه‌های ترانس قدیمی که سنگین و پرمصرف بودند، با استفاده از تکنولوژی الکترونیکی پیشرفته (معمولاً با استفاده از قطعات IGBT یا MOSFET) کار می‌کنند، فرآیند نحوه کار دستگاه جوش اینورتر را می‌توان در چند مرحله خلاصه کرد:
- تبدیل AC به DC: ابتدا جریان متناوب (AC) برق شهری (220 ولت و 50/60 هرتز) وارد دستگاه شده و توسط یکسو‌کننده‌ها به جریان مستقیم (DC) تبدیل می‌شود.
- فرکانس بالا: این جریان مستقیم سپس به جریان متناوب با فرکانس بسیار بالا (10 تا 50 کیلوهرتز) تبدیل می‌شود. این فرکانس بالا، استفاده از ترانسفورماتورهای بسیار کوچک‌تر و سبک‌تر را امکان‌پذیر می‌سازد.
- تبدیل ولتاژ: جریان فرکانس بالا به یک ترانسفورماتور کوچک‌تر ارسال می‌شود تا ولتاژ آن کاهش یابد و در مقابل، آمپراژ (شدت جریان) به شدت افزایش می‌یابد.
- یکسوسازی نهایی: در نهایت، جریان خروجی دوباره توسط یکسوکننده‌های سریع به جریان مستقیم (DC) با آمپراژ بالا تبدیل می‌شود و آماده جوشکاری است.
یکی‌دیگر از مفاهیم مهم در دستگاه‌های اینورتر، سیکل کاری (Duty Cycle) است. سیکل کاری نشان‌دهنده درصد زمانی است که دستگاه می‌تواند در یک چرخه 10 دقیقه‌ای، با حداکثر توان خروجی (آمپر مشخص شده) به صورت مداوم جوشکاری کند. به عنوان مثال اگر دستگاهی دارای سیکل کاری 60% در 160 آمپر باشد، به این معناست که در دمای محیط استاندارد (معمولاً 40 درجه سانتی‌گراد)، می‌تواند 6 دقیقه با 160 آمپر جوشکاری کند و سپس 4 دقیقه نیاز به استراحت و خنک شدن دارد.
به طور کلی، مزیت اینورترهای جوشکاری در مقایسه با ترانس‌های قدیمی، شامل سبکی و قابلیت حمل بالا، کاهش مصرف برق، پایداری قوس و کنترل دقیق پارامترها می‌باشد.
بیشتر بخوانید: آشنایی با بهترین دستگاه جوش خانگی
آموزش جوشکاری با دستگاه جوش اینورتر
آغاز “طریقه جوشکاری با دستگاه جوش” نیازمند درک کامل مراحل راه‌اندازی، تنظیم و اجرای جوشکاری است. اگر این مراحل طریقه جوشکاری با دستگاه جوش را به‌درستی طی نکنید، احتمال دارد هم کیفیت جوش شما کاهش یابد و هم دستگاه آسیب ببیند یا حتی خطرات ایمنی ایجاد شود.
در ابتدا طریقه جوشکاری با دستگاه جوش، باید دستگاه را در مکانی مناسب قرار دهید. محیط کار باید خشک، دارای تهویه خوب و عاری از مواد اشتعال‌زا باشد. جوشکاری تولید جرقه، دود و حرارت می‌کند و هرگونه بی‌احتیاطی ممکن است خسارات جدی در پی داشته باشد.
پس از آماده‌سازی محیط، ابتدا دو کابل دستگاه را به درستی متصل کنید. یک کابل به انبر جوش متصل می‌شود که قطب مثبت (+) است، و دیگری به گیره اتصال زمین وصل می‌شود که قطب منفی (-) محسوب می‌شود. الکترود را داخل انبر قرار دهید و آن را در موقعیتی امن نگه دارید.
حال دستگاه را روشن کرده و به سراغ تنظیمات آن می‌رویم.
آشنایی با تنظیمات و ولوم دستگاه جوش اینورتر
یکی از مهم‌ترین بخش‌های آموزش کار با دستگاه جوش اینورتر، شناخت دقیق ولوم‌های دستگاه جوش اینورتر و دکمه‌های تنظیمات است. اکثر مدل‌های موجود در بازار، چند ولوم و کلید دارند که به شرح زیر هستند:
آموزش تنظیم ولوم آمپر یا Current Control دستگاه جوش
موضوع مهمی که در مورد طریقه جوشکاری با دستگاه جوش وجود دارد، تنظیم ولوم یا آمپر دستگاه جوش است. این ولوم اصلی‌ترین بخش کنترل دستگاه است. میزان جریان خروجی را مشخص می‌کند. بسته به نوع الکترود و ضخامت فلز، باید آمپر مناسب را انتخاب کنید. اگر آمپر خیلی پایین باشد، قوس ضعیف خواهد بود و جوش نفوذ کافی نخواهد داشت. اگر هم بیش از حد بالا باشد، باعث سوراخ شدن یا سوختگی در فلز می‌شود.
برای مثال:
- الکترود ۲.۵ میلی‌متری: بین ۶۰ تا ۹۰ آمپر
- الکترود ۳.۲ میلی‌متری: بین ۹۰ تا ۱۳۰ آمپر
برای کسب اطلاعات تکمیلی‌تر در مورد نحوه تنظیم ولوم دستگاه جوش پیشنهاد می‌کنیم مقاله مرتبط با این موضوع را از مجله ابزارآلات صنعتی دنلکس مطالعه نمایید.
نحوه تنظیم Hot Start شروع گرم اینورتر
قابلیتی است که در ابتدای جوشکاری، برای چند میلی‌ثانیه جریان را بالاتر می‌برد تا الکترود راحت‌تر قوس را شروع کند. این ویژگی به‌ویژه برای کسانی که در شروع قوس دچار مشکل می‌شوند، بسیار مفید است.
طریقه تنظیم Arc Force قدرت قوس اینورتر
با این تنظیم در طریقه جوشکاری با دستگاه جوش، می‌توانید میزان سختی یا نرمی قوس را مشخص کنید. هرچه مقدار آن بیشتر باشد، دستگاه در مقابل تماس بیش از حد الکترود با فلز، مقاومت کرده و قوس را حفظ می‌کند. این ولوم در جلوگیری از چسبیدن الکترود به سطح فلز نقش مهمی دارد.
آموزش تنظیم Anti-Stick ضد چسبندگی دستگاه جوش
اگر الکترود به قطعه کار بچسبد، دستگاه به‌صورت خودکار جریان را قطع می‌کند تا از سوختن الکترود یا آسیب دیدن دستگاه جلوگیری شود. این قابلیت در طریقه جوشکاری با دستگاه جوش، امنیت بیشتری را در جوشکاری فراهم می‌کند.
برخی مدل‌ها ممکن است دارای نمایشگر دیجیتال برای تنظیم دقیق آمپر یا کلیدهای انتخاب ولتاژ ورودی (220 یا 380 ولت) نیز باشند. با شناخت کامل این ولوم‌ها، می‌توانید کار با اینورتر را دقیق و حرفه‌ای انجام دهید.
بیشتر بخوانید: آموزش محاسبه آمپر جوشکاری
آموزش نحوه جوشکاری صحیح
حال که با تنظیمات دستگاه آشنا شدید، نوبت به اجرای جوش می‌رسد که در این بخش از “نحوه جوشکاری با دستگاه جوش” به آن پرداخته‌ایم. اجرای یک جوش باکیفیت به تسلط بر تکنیک‌های نگهداری الکترود، شروع قوس، و کنترل حرکت بستگی دارد.
1- تنظیم زاویه الکترود و طول قوس
- زاویه الکترود: الکترود باید در زاویه‌ای بین 70 تا 80 درجه نسبت به سطح کار (جهت حرکت جوش) قرار گیرد. این زاویه امکان دید بهتر حوضچه مذاب را فراهم کرده و به کنترل رسوب فلز کمک می‌کند. (زاویه 90 درجه نسبت به سطح نیز فقط برای جوش‌های شیاری یا گوشه‌ای خاص کاربرد دارد.)
- طول قوس: هنگام نحوه جوشکاری با دستگاه جوش بایستی به طول قوس دقت داشته باشید چراکه طول قوس (فاصله نوک الکترود تا قطعه کار) بسیار مهم است. طول قوس ایده‌آل تقریباً به اندازه قطر هسته فلزی الکترود شماست. قوس خیلی بلند باعث ناپایداری، پاشش زیاد و نفوذ کم می‌شود. قوس خیلی کوتاه ممکن است الکترود را به فلز بچسباند و جوش را ناهموار کند.
2- تکنیک شروع قوس
برای شروع نحوه جوشکاری با دستگاه جوش، دو روش اصلی وجود دارد:
- روش ضربه‌ای: نوک الکترود را به صورت عمودی و سریع به سطح کار ضربه بزنید و بلافاصله آن را به اندازه طول قوس مناسب بالا بکشید.
- روش خراشی: نوک الکترود را به آرامی روی سطح فلز بکشید (مانند روشن کردن کبریت) تا قوس ایجاد شود. این روش کنترل بیشتری در شروع می‌دهد و برای مبتدیان مناسب‌تر است.
- نکته: اگر قوس به درستی شکل نگرفت، ممکن است تنظیمات آمپر، ولتاژ یا ARC Force (در صورت وجود) نیاز به تغییر داشته باشند.
3- کنترل حرکت و سرعت پیشروی
برای نحوه جوشکاری با دستگاه جوش بایستی به کنترل حرکت و سرعت پیشروی دقت داشته باشید. حرکت‌های نوسانی یا زیگزاگ نیز بسته به نوع اتصال و ضخامت فلز استفاده می‌شوند.
- اگر خیلی سریع حرکت کنید، جوش ناقص، باریک و سطحی می‌شود (نفوذ کم).
- اگر خیلی کند حرکت کنید، جوش ممکن است بیش از حد ذوب شود، مهره جوش خیلی بزرگ شده و احتمال ایجاد سوراخ یا تجمع بیش از حد فلز وجود دارد.
- مهارت در کنترل حرکت دست، سرعت و فاصله قوس با تمرین حاصل می‌شود. به حوضچه مذاب نگاه کنید؛ جوش باکیفیت یک حوضچه مذاب پایدار و روان با سرباره‌ای که پشت آن شکل می‌گیرد، دارد.
4- تمیزکاری بین لایه‌ها (برای جوش‌های چند لایه)
برای جوش‌های چند لایه در نحوه جوشکاری با دستگاه جوش، رعایت نکات زیر برای نحوه جوشکاری با دستگاه جوش الزامی است:
- خنک شدن: حتماً باید بین هر لایه، اجازه دهید فلز کمی خنک شود. اعمال جوش دوم روی فلز بسیار داغ، خواص مکانیکی جوش را ضعیف می‌کند.
- حذف سرباره: سرباره‌ها (پوسته‌های سیاه روی جوش) را با چکش مخصوص جوشکاری جدا کنید و سپس سطح جوش را برس سیمی کاملاً پاک کنید تا جوش تمیز و براق شود. وجود سرباره یا آلودگی روی لایه زیرین، باعث ایجاد عیب و کاهش استحکام در لایه بعدی می‌شود.
5- پایان جوشکاری
- در پایان نحوه جوشکاری با دستگاه جوش و زمانی که به انتهای خط جوش رسیدید، الکترود را به آرامی به عقب برگردانید و به آرامی بالا بکشید تا قوس قطع شود. این کار به پر شدن دهانه انتهایی و جلوگیری از ترک کمک می‌کند.
- نکته مهم اینکه همیشه باید از ابزار حفاظت فردی مناسب شامل ماسک جوشکاری با شیشه تیره مناسب، دستکش چرمی و لباس کار مقاوم استفاده کنید تا از چشم‌ها، پوست و بدن در برابر جرقه، حرارت و اشعه‌های مضر جوشکاری محافظت شود.
بیشتر بخوانید: اینورتر جوشکاری چند وات است؟
نکات ایمنی هنگام جوشکاری با اینورتر
هیچ آموزش جوشکاری با اینورتر بدون اشاره به نکات ایمنی کامل نیست. نحوه جوشکاری با دستگاه جوش مانند هر دستگاه الکتریکی دیگر، اگر بدون رعایت اصول ایمنی انجام شود، می‌تواند خطرات جبران‌ناپذیری ایجاد کند.
اولین و مهم‌ترین نکته، استفاده از ماسک جوشکاری مناسب است. نور قوس الکتریکی بسیار شدید بوده و می‌تواند به چشم آسیب بزند. استفاده از ماسک جوشکاری اتوماتیک یا دستی با فیلتر مناسب ضروری است.
لباس شما باید از جنس پارچه ضخیم و مقاوم در برابر آتش باشد. از دستکش جوشکاری چرمی استفاده کنید تا دستانتان در برابر گرما و جرقه‌ها محافظت شود. کفش کار با کف فولادی نیز از الزامات ایمنی است.
حتماً دستگاه را به زمین (ارت) متصل کنید. این اتصال در کاهش خطر برق‌گرفتگی نقش مهمی دارد. همچنین، از کار در محیط مرطوب یا خیس خودداری کنید و هرگز با دست خیس به دستگاه یا کابل‌ها دست نزنید.
بیشتر بخوانید: راهنما خرید دستگاه جوش
مشکلات رایج در جوشکاری با اینورتر و راه‌حل‌ها
در این بخش از آموزش کار با دستگاه جوش اینورتر قصد بررسی مشکلات رایج در جوشکاری با اینورتر و همچنین راه‌حل آنها را داریم چراکه ممکن است در طول کار با دستگاه جوش اینورتر با مشکلاتی مواجه شوید. شناخت این موارد به شما کمک می‌کند بدون سردرگمی آنها را رفع کنید.
یکی از رایج‌ترین مشکلات جوشکاری با اینورتر، چسبیدن مکرر الکترود به فلز است. این موضوع اغلب به دلیل آمپر پایین (عدم تولید حرارت کافی برای ذوب پایدار) یا زاویه نادرست الکترود (خیلی عمود بودن) رخ می‌دهد. برای رفع این مشکل، کمی آمپر دستگاه را افزایش دهید و از تکنیک شروع قوس خراشی یا ضربه‌ای سریع استفاده کنید؛ همچنین می‌توانید ولوم ARC Force (نیروی قوس) را در دستگاه‌های دو ولوم افزایش دهید تا در صورت کاهش طول قوس، دستگاه جریان را به طور خودکار افزایش داده و از چسبیدن جلوگیری کند.
مشکل دیگر، تشکیل جوش‌های حباب‌دار (تخلخل) یا ترک‌دار است. تخلخل (سوراخ‌های ریز در جوش) معمولاً ناشی از آلودگی سطح فلز (زنگ‌زدگی، روغن، رنگ) یا مرطوب بودن الکترود است؛ مواد آلی یا رطوبت هنگام سوختن گازهایی تولید می‌کنند که در فلز مذاب به دام افتاده و حباب تشکیل می‌دهند. حتماً سطح فلز را قبل از جوشکاری کاملاً تمیز کنید و از الکترودهای خشک و سالم استفاده کنید (در صورت نیاز، الکترودها را در فر مخصوص خشک کنید). تَرک‌ها اغلب ناشی از سرد شدن بیش از حد سریع جوش، وجود ناخالصی‌ها، یا تنش زیاد در اتصال هستند.
اگر با قوس ناپایدار مواجه شدید که مدام قطع می‌شود، احتمالاً کابل‌ها شل یا فرسوده هستند، یا محل اتصال ارت (کابل اتصال زمین) مناسب نیست و به فلز لخت متصل نشده است. بررسی دقیق اتصالات و کابل‌ها قبل از شروع جوشکاری ضروری است؛ کابل ارت باید به محکم‌ترین و تمیزترین قسمت فلز کار متصل شود. همچنین، طول قوس بیش از حد بلند نیز می‌تواند باعث ناپایداری شود؛ سعی کنید طول قوس را به اندازه قطر الکترود کاهش دهید.
در نهایت، اگر جوش نهایی شما سطحی و نازک (نفوذ کم) است یا به راحتی جدا می‌شود، نشان‌دهنده سرعت پیشروی بسیار بالا یا آمپر ناکافی است. برای رفع این مشکل، آمپر را افزایش داده و سرعت حرکت الکترود را طوری تنظیم کنید که حوضچه مذاب زمان کافی برای نفوذ به عمق اتصال را داشته باشد و مهره جوش به عرض مناسبی برسد.
همه چیز درباره جوشکاری با دستگاه جوش اینورتر
در این مقاله از سری مقاله‌های مجله ابزارآلات دنلکس به صورت کامل به آموزش جوشکاری با اینورتر پرداختیم. شما با عملکرد دستگاه، نحوه تنظیم ولوم‌ها، تکنیک صحیح جوشکاری، نکات ایمنی و رفع مشکلات رایج آشنا شدید. همان‌طور که دیدید، یادگیری آموزش کار با دستگاه جوش اینورتر نه‌تنها پیچیده نیست، بلکه با رعایت اصول پایه و تمرین مداوم، می‌توان به یک جوشکار ماهر تبدیل شد.
توصیه می‌شود برای شروع کار، از الکترودهای سبک‌تر و قطعات فلزی نازک‌تر استفاده کرده و به‌تدریج مهارت خود را با پروژه‌های سنگین‌تر افزایش دهید. همچنین، استفاده از دستگاه‌های با کیفیت و برند معتبر می‌تواند نقش مؤثری در کیفیت نهایی جوش و عمر مفید تجهیزات داشته باشد.
اگر به دنبال آن هستید که کار با اینورتر را حرفه‌ای یاد بگیرید، این مقاله آموزش کار با دستگاه جوش اینورتر می‌تواند راهنمایی پایه‌ای و مهم برایتان باشد. فراموش نکنید که در جوشکاری، مهارت، تجربه و رعایت ایمنی سه رکن اساسی موفقیت هستند.
در پایان، لازم به ذکر است که در صورت نیاز به خرید اینورتر جوشکاری می‌توانید به وبسایت ابزارآلات صنعتی دنلکس مراجعه نمایید و یا با شماره تلفن 53825000-021 تماس حاصل نمایید و ثبت سفارش خود را انجام دهید. پس از تماس، متخصصان فنی دنلکس با ارائه اطلاعات لازم، شما را در راستای خریدی ایده‌آل‌تر یاری خواهند داد.
