قبل از هر چیز، ابتدا بایستی بدانیم علف زن چیست و چه کاربردی دارد. علف زن‌های بنزینی یا علف‌تراش‌ها یکی از ضروری‌ترین ابزارآلات صنعتی و ابزارهای مراقبت از فضای سبز هستند. چه در باغ‌های خانگی، چه در زمین‌های کشاورزی و چه در خدمات شهری، این دستگاه‌ها کمک می‌کنند تا علف‌های بلند و هرز به‌سرعت و با کارایی بالا کوتاه شوند. با این حال، برای اینکه علف‌زن بنزینی بتواند بهترین عملکرد را داشته باشد، باید تمام اجزای آن به‌درستی کار کنند، به‌ویژه کاربراتور. کاربراتور بخشی است که وظیفه ترکیب صحیح سوخت و هوا برای احتراق داخل موتور را برعهده دارد. هرگونه اختلال یا عدم تنظیم صحیح در کاربراتور، می‌تواند منجر به کاهش توان دستگاه، سخت روشن شدن، افزایش مصرف سوخت و حتی آسیب‌های جدی به موتور شود. بنابراین، یادگیری “تنظیم کاربراتور علف زن بنزینی” (How to Adjust Brushcutters Carburetor) نه‌تنها به بهبود عملکرد دستگاه کمک می‌کند، بلکه از هزینه‌های اضافی تعمیر نیز جلوگیری خواهد کرد.
چرا تنظیم بودن کاربراتور علف زن اهمیت دارد؟
کاربراتور در واقع به‌عنوان مغز سیستم سوخت‌رسانی یک موتور بنزینی عمل می‌کند. اگر این قطعه به‌درستی تنظیم نباشد، نسبت هوا به سوخت دچار عدم تعادل شده و این اختلال مستقیماً بر نحوه‌ی عملکرد موتور اثر خواهد گذاشت. در شرایطی که سوخت بیش‌ازحد وارد سیلندر شود، احتراق ناقص خواهد بود و موتور اصطلاحاً خفه می‌کند. از طرف دیگر، اگر هوا زیاد و سوخت کم باشد، موتور به‌سختی روشن شده و ممکن است در حین کار دچار وقفه یا داغی بیش‌ازحد شود. همچنین موتور ممکن است به‌درستی در دور پایین کار نکند یا در حالت گاز کامل، توان واقعی خود را ارائه ندهد.
عدم تنظیم مناسب کاربراتور باعث ایجاد مشکلاتی مانند سخت روشن شدن موتور، خاموش شدن ناگهانی، افزایش دود خروجی، افت شتاب و کاهش قدرت علف‌زن می‌شود. این موارد به‌خصوص در مدل‌های علف‌زن پشتی که کاربر برای مدت‌زمان طولانی آن را حمل می‌کند، آزاردهنده‌تر می‌شوند. به‌علاوه، مصرف سوخت بالا نه‌تنها از نظر اقتصادی به‌صرفه نیست، بلکه در درازمدت به سیستم اگزوز، شمع‌ها و دیافراگم کاربراتور آسیب وارد می‌کند. به همین دلیل، شناخت و اجرای صحیح “تنظیم کاربراتور علف زن دو زمانه“، نقش حیاتی در حفظ عملکرد دستگاه و سلامت موتور دارد.
نقش دیافراگم در عملکرد کاربراتور
یکی از بخش‌های کمتر شناخته‌شده اما بسیار مهم در بسیاری از کاربراتورهای علف‌زن، دیافراگم کاربراتور علف زن است. دیافراگم نوعی غشای لاستیکی یا پلاستیکی نازک است که در برخی مدل‌ها، به‌ویژه در علف زن‌های دوزمانه، وظیفه دارد با حرکات رفت‌وبرگشتی، سوخت را از مخزن به داخل محفظه‌ی ترکیب سوخت و هوا منتقل کند. اگر این دیافراگم خشک، پاره یا فرسوده شود، جریان سوخت مختل می‌شود و موتور علائمی مانند مکث، خاموش شدن ناگهانی یا روشن نشدن را از خود بروز می‌دهد.
در شرایطی که کاربراتور تنظیم شده ولی موتور هنوز به‌درستی کار نمی‌کند، بررسی سلامت دیافراگم می‌تواند کلید حل مشکل باشد. در برخی موارد، فقط با تعویض دیافراگم، عملکرد علف‌زن به حالت عادی بازمی‌گردد. از آنجا که دیافراگم تحت فشار و دمای بالا کار می‌کند، پیشنهاد می‌شود که در بازه‌های زمانی مشخص، به‌خصوص اگر از سوخت بی‌کیفیت استفاده می‌کنید، این قطعه را بررسی و در صورت نیاز تعویض نمایید.
آماده‌سازی قبل از تنظیم کاربراتور علف زن بنزینی
تنظیم کاربراتور علف زن بنزینی نیازمند آماده‌سازی اصولی است، چرا که تنظیم در شرایط نادرست می‌تواند نتایجی اشتباه یا موقتی به‌همراه داشته باشد. اولین گام در این مسیر، بررسی وضعیت فیلتر هواست. فیلتر کثیف باعث اختلال در جریان هوا و در نتیجه به‌هم خوردن نسبت سوخت و هوا می‌شود. بنابراین پیش از هر چیز، باید مطمئن شوید که فیلتر تمیز است یا در صورت لزوم آن را تعویض نمایید.
گام بعدی، استفاده از سوخت تازه و ترکیب دقیق آن است. در مدل‌های علف‌زن دوزمانه، سوخت از ترکیب بنزین و روغن تهیه می‌شود. اگر نسبت مخلوط اشتباه باشد، احتراق ناقص خواهد بود. همچنین سوختی که بیش از چند هفته مانده باشد، خاصیت خود را از دست می‌دهد و می‌تواند موجب گرفتگی در کاربراتور شود.
در نهایت، بهتر است قبل از تنظیم علف زن بنزینی، موتور را چند دقیقه روشن کرده و گرم کنید. تنظیم روی موتور سرد، دقت لازم را ندارد چون رفتار موتور در دمای پایین متفاوت از حالت عادی کار است. زمانی که موتور به دمای عملیاتی رسید، می‌توان با اطمینان تنظیمات را شروع کرد.
آشنایی با پیچ‌های تنظیم کاربراتور علف زن بنزینی
در بیشتر مدل‌های انواع علف زن، کاربراتور دارای سه پیچ تنظیم است که هر کدام وظیفه‌ای خاص در تنظیم عملکرد موتور دارند. پیچ L، که مخفف Low speed است، به تنظیم نسبت سوخت و هوا در دور پایین کمک می‌کند. این پیچ باعث می‌شود که موتور در حالت بی‌بار (بدون فشار تیغه) روان و بدون مکث کار کند. اگر این پیچ درست تنظیم نشود، موتور ممکن است در هنگام کاهش دور، خاموش شود.
پیچ دوم، H (High speed)، روی عملکرد موتور در دورهای بالا اثر می‌گذارد. در هنگام گاز کامل، اگر این پیچ بیش از حد بسته باشد، موتور خشک کار می‌کند و ممکن است به‌شدت داغ شود. اگر خیلی باز باشد، مصرف سوخت بالا رفته و موتور کند عمل می‌کند. بنابراین تنظیم این پیچ باید با دقت و گوش دادن به صدای موتور انجام شود.
پیچ سوم که گاهی با نام T یا LA شناخته می‌شود، وظیفه تنظیم دور آرام یا Idle Speed را دارد. این پیچ تعیین می‌کند که موتور بدون فشار روی دسته گاز در چه سرعتی کار کند. هدف این است که موتور روشن بماند اما تیغه حرکت نکند. اگر این پیچ خیلی باز باشد، حتی بدون فشردن گاز، تیغه می‌چرخد که می‌تواند خطرآفرین باشد. اگر خیلی سفت باشد، ممکن است موتور در حالت استراحت خاموش شود.
آموزش قدم‌به‌قدم تنظیم کاربراتور علف زن بنزینی
پس از آماده‌سازی‌های لازم، حالا زمان آن است که وارد فرآیند تنظیم واقعی شویم. تنظیم کاربراتور علف زن باید با حوصله و توجه دقیق به صدا و واکنش موتور انجام شود. تنظیم کاربراتور علف زن را با پیچ T شروع می‌کنیم:
تنظیم دور آرام (Idle) با پیچ T
در حالی‌که موتور روشن و گرم است، پیچ T را به‌آرامی در جهت ساعتگرد بچرخانید تا دور موتور افزایش یابد. هدف این است که موتور در حالت خلاص به‌خوبی روشن بماند ولی تیغه علف‌زن شروع به چرخیدن نکند. اگر با چرخش پیچ، تیغه شروع به حرکت کرد، پیچ را کمی خلاف جهت عقربه‌های ساعت برگردانید تا تیغه درجا بایستد.
در صورتی‌که پیچ T خیلی باز باشد، علف‌زن بدون گاز دادن هم تیغه را به حرکت درمی‌آورد که خطرناک است. اگر بیش از حد بسته باشد، موتور ممکن است در حالت بدون گاز خاموش شود. بهترین نقطه، جایی است که موتور پایدار و بی‌صدا کار کند بدون آنکه تیغه فعال شود.
تنظیم پیچ L برای بهبود واکنش در دور پایین
پس از تثبیت دور آرام، نوبت به تنظیم پیچ L می‌رسد. این پیچ تعیین می‌کند که موتور در دور پایین چگونه به گاز دادن پاسخ دهد. پیچ را به‌آرامی در جهت عقربه‌های ساعت بچرخانید تا صدای موتور تیزتر و یکنواخت‌تر شود. حالا سریع گاز بدهید و واکنش موتور را بررسی کنید. اگر با گاز دادن ناگهانی، موتور مکث دارد یا خاموش می‌شود، پیچ L را کمی باز کنید (خلاف عقربه ساعت).
این کار را تا زمانی ادامه دهید که موتور با کوچک‌ترین فشار روی گاز، بدون تأخیر یا مکث واکنش نشان دهد. در این نقطه، موتور باید در دور پایین نرم و روان کار کند و بدون لرزش، واکنش سریعی داشته باشد.
بیشتر بخوانید: آموزش تعویض نخ علف زن
تنظیم پیچ H برای عملکرد در دور بالا
پیچ H مهم‌ترین بخش تنظیم برای توان نهایی موتور است. این پیچ میزان سوخت در دور بالا را تعیین می‌کند. موتور را روشن کنید و گاز را تا آخر فشار دهید. حالا پیچ H را کمی در جهت ساعتگرد بچرخانید. اگر صدای موتور بیش‌ازحد تیز و خشک شد، پیچ H را مقدار کمی برعکس بچرخانید تا صدا نرم‌تر شود.
در صورتی‌که پیچ H زیاد باز شود، دود موتور زیاد می‌شود و ممکن است موتور کند شود یا بیش‌ازحد گرم شود. صدای ایده‌آل موتور در گاز کامل باید یکنواخت، قوی و بدون لرزش باشد. اگر در حین کار دود زیادی مشاهده کردید یا موتور واکنش کندی داشت، نشان‌دهنده سوخت زیاد (rich mixture) است و باید پیچ H کمی بسته شود.
تنظیم این پیچ را باید با دقت انجام دهید، چون تنظیم اشتباه آن می‌تواند به گرم شدن بیش‌ازحد یا آسیب به موتور ختم شود. هر بار مقدار خیلی کم (حداکثر یک‌چهارم دور) پیچ را تغییر دهید و نتیجه را بررسی کنید.
بررسی عملکرد نهایی و بازبینی تنظیمات
پس از تنظیم پیچ‌های L، H و T، یک دور کامل با دستگاه کار کنید و به واکنش موتور توجه کنید. موتور باید در حالت دور آرام پایدار بماند، به‌سرعت و بدون تأخیر گاز بخورد، در حالت گاز کامل قدرت کافی داشته باشد و دود کمی تولید کند.
اگر در حین کار موتور خاموش شد یا دوباره صدای خش‌دار تولید کرد، ممکن است لازم باشد که پیچ‌ها را اندکی تنظیم مجدد کنید. همچنین توصیه می‌شود پس از هر ۱۰ تا ۱۵ ساعت کار با علف‌زن، وضعیت تنظیمات را بازبینی کنید، به‌خصوص اگر در شرایط محیطی متفاوت (مثلاً در ارتفاع بالا یا هوای خیلی گرم/سرد) کار می‌کنید.
چطور بفهمیم کاربراتور علف زن تنظیم شده؟
پس از انجام تنظیم کاربراتور علف زن دو زمانه، چند نشانه به شما می‌گویند که کاربراتور به‌درستی تنظیم شده است. اول اینکه موتور باید به‌آسانی و بدون نیاز به چندین بار هندل زدن روشن شود. در حالت دور آرام، تیغه نباید بچرخد ولی موتور باید کاملاً پایدار کار کند. وقتی گاز را تا انتها فشار می‌دهید، موتور باید بدون تأخیر واکنش نشان دهد و صدای آن نباید خفه یا بیش‌ازحد تیز باشد. همچنین خروج دود باید بسیار کم و به‌رنگ سفید روشن یا تقریباً نامرئی باشد. اگر همه‌ی این علائم وجود دارند، یعنی تنظیم کاربراتور علف تراش موفقیت‌آمیز بوده است.
بیشتر بخوانید: علت پاره شدن نخ علف زن
آیا تنظیم علف زن‌های مختلف با هم تفاوت دارد؟
اصول کلی تنظیم در اغلب مدل‌های علف‌زن، چه دوشی، چه پشتی یا دستی مشابه است. با این حال، بعضی تفاوت‌های ظریف وجود دارد. برای مثال در علف زن پشتی به‌دلیل فاصله بیشتر موتور از گوش و دست کاربر، شنیدن دقیق صدای موتور ممکن است سخت‌تر باشد. یا در برخی مدل‌های چینی یا صنعتی، پیچ‌های تنظیم متفاوت بوده و نیاز به آچار مخصوص دارند. همچنین در علف زن‌های دوزمانه، اهمیت نسبت سوخت و روغن بیشتر است و تنظیم حساس‌تری دارند.
در هر صورت، دفترچه راهنمای مدل خاص دستگاه شما می‌تواند اطلاعات دقیق‌تری ارائه دهد. اما به‌طور کلی، مفاهیم پیچ L، H و T و روش تنظیم آن‌ها، در تمامی دستگاه‌ها قابل تطبیق است.
نتیجه‌گیری
در این مقاله از سری مقاله‌های مجله ابزارآلات دنلکس به آموزش تنظیم کاربراتور علف زن بنزینی پرداخته شد. تنظیم کاربراتور علف زن بنزینی یک مهارت کاربردی و ضروری برای هر کسی است که با علف تراش سر و کار دارد. این کار، علاوه بر اینکه موجب بهبود کارایی دستگاه و صرفه‌جویی در مصرف سوخت می‌شود، از آسیب‌های پرهزینه به موتور جلوگیری می‌کند. شناخت پیچ‌های تنظیم، اهمیت دیافراگم کاربراتور، دقت در آماده‌سازی و حساسیت به نشانه‌های رفتاری موتور، همگی جزئی از این فرآیند هستند. فرقی نمی‌کند که دستگاه شما علف‌زن پشتی، دوشی یا مدل دوزمانه باشد؛ اصول کلی تنظیم کاربراتور علف زن دو زمانه یکسان است و تنها با کمی دقت می‌توانید عملکردی روان، ایمن و مؤثر از دستگاه خود دریافت کنید.
در انتها، لازم به توضیح است که در صورت نیاز به خرید علف زن می‌توانید به وبسایت ابزارآلات صنعتی دنلکس مراجعه نمایید و یا با شماره تلفن 53825000-021 تماس حاصل نمایید و ثبت سفارش خود را انجام دهید. علف زن دنلکس همراه با ضمانت‌نامه 15 ماهه دنلکس ارائه می‌شود که این ضمانت‌نامه به شما امکان می‌دهد در این بازه زمانی، از خدمات پس از فروش دنلکس سرویس بهره‌مند شوید.
