دریل یکی از انواع ابزارآلات صنعتی است که حضورش در هر خانه و کارگاه تقریباً ضروری شده. وقتی صحبت از دریل‌های حرفه‌ای‌تر می‌شود، قابلیت چکشی اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. این حالت به دریل اجازه می‌دهد همزمان با چرخش، ضربه‌های پشت سر هم به جلو وارد کند و همین ویژگی است که سوراخ‌کاری روی بتن، سنگ یا آجر را ممکن می‌سازد. اما اگر روزی دیدید که دریل‌تان دیگر در حالت چکشی کار نمی‌کند چه؟ این همان نقطه‌ای است که باید دست به کار شوید و بفهمید “علت کار نکردن حالت چکشی دریل” (Why is the Hammer Action not Working On My Drill) چیست.
در ادامه این مقاله، به صورت توضیحی و مرحله‌به‌مرحله یاد می‌گیرید چگونه عیب‌یابی کنید، رایج‌ترین دلایل خراب شدن حالت چکشی دریل را بشناسید، و در نهایت این که چه کارهایی برای تعمیر حالت چکشی دریل لازم است.
وقتی حالت چکشی دریل از کار می‌افتد، چکار باید کرد؟
معمولاً کاربر زمانی متوجه خرابی می‌شود که قصد دارد روی دیوار سیمانی یا آجر سوراخی ایجاد کند. کلید حالت چکشی را می‌زند اما دستگاه به جای ضربه‌زدن فقط می‌چرخد. در چنین وضعیتی، حتی اگر موتور سالم باشد، کار شما پیش نمی‌رود. استفاده‌ی ادامه‌دار در این وضعیت هم می‌تواند به دستگاه و هم به مته آسیب بزند. پس طبیعی است که اولین واکنش، نگرانی باشد. اما نترسید؛ خیلی از مشکلات این بخش قابل حل است و همیشه نیاز به تعمیرکار حرفه‌ای نیست.
شروع عیب‌یابی: نگاه یک تعمیرکار
عیب‌یابی چیزی شبیه به حل معماست. شما باید سرنخ‌ها را دنبال کنید تا اصلی‌ترین علت کار نکردن حالت چکشی دریل را بیابید. برای همین بهتر است روند مشخصی داشته باشیم. در ادامه این روند را به شکل مرحله‌ای توضیح خواهیم داد:
مرحله اول: ایمنی پیش از هر چیز
قبل از هر کاری، دستگاه را از برق بکشید یا باتری‌اش را جدا کنید. همین نکته ساده می‌تواند جلوی حادثه‌های جدی را بگیرد. میز کارتان را خلوت کنید و ابزارهایی مثل پیچ‌گوشتی و انبردست کنار بگذارید. اگر دفترچه راهنمای دریل را دارید، دم دست داشته باشید چون تصویر قطعات داخلی می‌تواند کمک بزرگی باشد.
مرحله دوم: بررسی ساده‌ترین حالت
اول باید مطمئن شوید خود دریل سالم است. کلید را روی حالت ساده بگذارید و روشن کنید. اگر حتی در این حالت هم دریل نمی‌چرخد، مشکل اصلاً مربوط به حالت چکشی نیست و باید سراغ موتور یا کلید اصلی بروید. اما اگر در حالت ساده خوب کار می‌کند، حالا می‌توانیم روی مکانیسم چکشی تمرکز کنیم.
بیشتر بخوانید: علت جرقه زدن دریل برقی چیست؟
مرحله سوم: سوئیچ انتخاب حالت
اغلب دریل‌های چکشی یک کلید یا ضامن دارند که بین دو حالت جابجا می‌شود. این قطعه بیشتر از چیزی که فکر کنید خراب می‌شود. کافی است کمی خاک یا گرد و غبار داخلش گیر کرده باشد تا درست عمل نکند. وقتی ضامن را جابجا می‌کنید، باید یک «کلیک» یا حس قفل‌شدن داشته باشید. اگر حرکتش شل و بی‌اثر است، همین‌جا اولین سرنخ را پیدا کرده‌اید.
مرحله چهارم: نگاهی به دل و روده دستگاه
اگر ضامن سالم به نظر می‌رسد اما هنوز ضربه‌ای احساس نمی‌شود، باید بدنه را باز کنید. این بخش کمی جدی‌تر است ولی با حوصله شدنی است. پس از باز کردن پیچ‌ها، به بخش گیربکس و مکانیزم ضربه می‌رسید. اینجا جایی است که قطعاتی مثل فنر، دنده‌ها و صفحه ضربه قرار دارند. کافی است یکی از آن‌ها بشکند یا ساییده شود تا کل سیستم چکشی از کار بیفتد.
مرحله پنجم: بررسی زغال‌ها و موتور
در دریل‌هایی که زغالی هستند، کوتاه شدن انواع ذغال دریل یا شل شدن اتصالاتشان باعث افت توان موتور می‌شود. موتور در این شرایط توان کافی برای به حرکت درآوردن مکانیزم چکشی ندارد. پس زغال‌ها را هم نگاهی بیندازید. اگر خیلی کوتاه شده‌اند یا سطحشان سوخته است، باید تعویض شوند.
بیشتر بخوانید: علائم تمام شدن ذغال دریل
مرحله ششم: دنده‌ها و روان‌کاری
خشکی یا سایش دنده‌ها یکی دیگر از علت کار نکردن حالت چکشی دریل است. وقتی گریس خشک شود یا ذرات مصالح لابه‌لای دنده‌ها گیر کنند، حرکت ضربه‌ای مختل می‌شود. تمیز کردن قطعات و زدن گریس تازه گاهی به‌تنهایی مشکل را حل می‌کند.
مرحله هفتم: تست دوباره
پس از بررسی و هرگونه تعمیر یا سرویس، دستگاه را ببندید و دوباره امتحان کنید. ابتدا بدون مته و بدون فشار، فقط روشن کنید و ببینید حالت چکشی فعال می‌شود یا نه. اگر ضربه حس شد، بعد می‌توانید روی یک دیوار آجری امتحان کنید. در این مرحله مشخص می‌شود که کارتان موفق بوده یا هنوز باید بیشتر جستجو کنید.
علت خراب شدن حالت چکشی دریل
یکی از رایج‌ترین پرسش‌هایی که کاربران در هنگام استفاده از دریل‌های چکشی مطرح می‌کنند این است که چرا ناگهان حالت چکشی دستگاهشان از کار افتاده است. این مشکل می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد؛ از یک ایراد ساده و سطحی گرفته تا خرابی‌های جدی‌تر که نیاز به تعویض قطعه دارند. شناخت این “علت خراب شدن حالت چکشی دریل” کمک می‌کند تا شما سریع‌تر مشکل را شناسایی کرده و از هزینه‌های اضافی جلوگیری کنید.
۱. خرابی یا گیر کردن کلید انتخاب حالت
در بیشتر دریل‌های چکشی، یک ضامن یا کلید وظیفه تغییر حالت دستگاه از ساده به چکشی را بر عهده دارد. اگر این کلید به دلیل ضربه، گردوغبار یا فرسودگی درست عمل نکند، حتی با سالم بودن بقیه قطعات، حالت چکشی فعال نمی‌شود. خیلی وقت‌ها تنها با تمیز کردن و روان‌کاری این ضامن، مشکل حل می‌شود.
بیشتر بخوانید: علت خرابی دریل چیست؟
۲. شکستگی یا ضعیف شدن فنر درگیرکننده
مکانیزم چکشی معمولاً با کمک یک فنر و دنده‌های خاص عمل می‌کند. فنر باید فشار کافی برای درگیر شدن قطعات را فراهم کند. اگر فنر شل یا شکسته شود، دنده‌ها به درستی درگیر نشده و ضربه‌ای ایجاد نمی‌شود. این یکی از شایع‌ترین علت خراب شدن حالت چکشی دریل است.
۳. سایش یا شکستگی دنده‌ها
یکی دیگر از موردهای علت کار نکردن حالت چکشی دریل، سایش یا شکستگی دنده‌ها است چراکه دنده‌ها قلب مکانیزم چکشی هستند. استفاده طولانی‌مدت، فشار بیش از حد یا وارد شدن گردوخاک می‌تواند باعث لب‌پر شدن یا شکستگی آن‌ها شود. وقتی دنده‌ها درست درگیر نشوند، چرخش موتور به ضربه تبدیل نمی‌شود و دریل فقط می‌چرخد.
بیشتر بخوانید: بررسی علت خرابی سه نظام دریل
۴. خشک شدن گریس یا آلودگی داخلی
خشک شدن گریس یا آلودگی داخلی جزء علت خراب شدن حالت چکشی دریل محسوب می‌شود. در بسیاری از موارد، کاربران فراموش می‌کنند که دریل نیز مانند هر ابزار مکانیکی دیگری به روان‌کاری نیاز دارد. گریس داخل گیربکس پس از مدتی خشک یا آلوده می‌شود و باعث می‌شود قطعات به سختی حرکت کنند. همین اصطکاک اضافی کافی است تا حالت چکشی از کار بیفتد.
۵. خرابی زغال‌ها یا کاهش توان موتور
اگرچه موتور در حالت ساده ممکن است هنوز بچرخد، اما برای کارکردن در حالت چکشی به توان بیشتری نیاز است. وقتی زغال‌ها کوتاه شوند یا اتصالاتشان شل شود، موتور توان کافی برای انتقال نیرو به مکانیزم چکشی را ندارد و نتیجه این می‌شود که دریل فقط می‌چرخد ولی ضربه‌ای وارد نمی‌کند.
بیشتر بخوانید: بررسی علت بوی سوختگی دریل
۶. ورود گرد و غبار و مصالح ساختمانی
یکی از دشمنان اصلی دریل‌های چکشی گردوغبار ناشی از کار روی بتن یا آجر است. این ذرات ریز به راحتی وارد دستگاه می‌شوند و بین قطعات مکانیکی گیر می‌کنند. تجمع همین گردوغبار باعث گیرکردن دنده‌ها، از کار افتادن فنر یا حتی سوختن موتور می‌شود.
بیشتر بخوانید: علت لرزش دریل چیست؟
۷. استفاده نادرست از مته
گاهی مشکل از خود دریل نیست، بلکه از مته‌ای است که انتخاب کرده‌اید و همین موضوع می‌تواند جزء علت خراب شدن حالت چکشی دریل باشد. استفاده از مته‌های معمولی روی بتن یا سنگ سخت باعث می‌شود حتی اگر حالت چکشی سالم باشد، کار شما بی‌نتیجه بماند و تصور کنید دستگاه خراب است. همیشه باید از مته‌های مخصوص بتن (الماسی یا الماسه‌دار) استفاده کنید.
برای آشنایی بیشتر با انواع مته دریل، پیشنهاد می‌کنیم مقاله مرتبط با این موضوع را از مجله ابزارآلات صنعتی دنلکس مطالعه نمایید.
۸. فشار بیش از حد به دستگاه
کاربرانی که هنگام سوراخ‌کاری بیش از اندازه روی دریل فشار وارد می‌کنند، به مرور زمان باعث فرسودگی و خرابی دنده‌ها و فنرها می‌شوند. دریل چکشی برای این ساخته شده که خودش ضربه وارد کند؛ فشار زیاد نه تنها کمکی نمی‌کند، بلکه باعث کاهش عمر دستگاه می‌شود.
۹. خرابی یا شل شدن بلبرینگ‌ها
در برخی مدل‌ها، بلبرینگ‌ها نقش مهمی در حرکت روان مکانیزم ضربه دارند. شل شدن یا خراب شدن آن‌ها نیز می‌تواند عامل “علت کار نکردن حالت چکشی دریل” باشد.
راهکار و روش‌های تعمیر حالت چکشی دریل
وقتی مطمئن شدید که مشکل دستگاه از قسمت چکشی است، حالا نوبت تصمیم‌گیری برای “تعمیر حالت چکشی دریل” می‌رسد. این مرحله شاید برای خیلی‌ها استرس‌زا به نظر برسد، اما اگر با دید منطقی و مرحله‌ای جلو بروید، نه‌تنها کار سختی نیست، بلکه می‌تواند تجربه‌ی جالبی هم باشد.
بیشتر بخوانید: اگر دریل خراب شد، چه کاری باید انجام داد؟
اولویت اول: مراجعه به خدمات پس از فروش
اگر دریل شما برند معتبری مثل دنلکس یا سایر برندهای شناخته‌شده است، معمولاً همراه دستگاه کارت گارانتی یا دفترچه خدمات پس از فروش دریافت کرده‌اید. توصیه‌ی جدی این است که تا زمانی که دستگاه گارانتی دارد، به هیچ وجه آن را خودتان باز نکنید. چرا؟ چون باز کردن دستگاه مساوی است با باطل شدن گارانتی. شرکت‌ها معمولاً شرایطی دارند که اگر دستگاه توسط تعمیرکار غیرمجاز باز شود، دیگر هیچ مسئولیتی قبول نمی‌کنند. بنابراین:
- در اولین قدم، شماره خدمات پس از فروش دنلکس را پیدا کنید.
- مشکل دستگاه را توضیح دهید و اگر نیاز بود آن را به نمایندگی تحویل بدهید.
- در اکثر موارد، تعمیر یا حتی تعویض قطعه در مدت گارانتی رایگان انجام می‌شود.
این روش مطمئن‌ترین و کم‌هزینه‌ترین راه است.
اولویت دوم: مراجعه به نمایندگی یا تعمیرکار مجاز
اگر دستگاه شما گارانتی ندارد، بهترین گزینه بعدی این است که آن را به یک نمایندگی رسمی یا تعمیرکار معتبر بسپارید. چرا؟ چون آن‌ها به قطعات اصلی دسترسی دارند و تجربه‌ی کافی برای تعمیر دقیق دستگاه را دارند. بسیاری از تعمیرکاران غیرمجاز از قطعات بی‌کیفیت یا روش‌های نادرست استفاده می‌کنند که عمر دستگاه را کوتاه می‌کند.
حالت سوم: تعمیر توسط خودتان
گاهی پیش می‌آید که نه گارانتی در دسترس است و نه نمایندگی رسمی. در چنین شرایطی اگر اهل دست به آچار بودن باشید، می‌توانید خودتان دست به کار شوید و تعمیر حالت چکشی دریل را انجام دهید. البته باید حوصله و دقت داشته باشید، چون کار با قطعات ظریف دریل چیزی نیست که با عجله نتیجه بدهد.
اولین کاری که باید بکنید این است که خیال خودتان را از بابت ایمنی راحت کنید. یعنی دوشاخه را از برق بکشید یا اگر دریل شارژی است، باتری را جدا کنید. حالا یک میز کار تمیز و روشن انتخاب کنید؛ جایی که اگر پیچ یا قطعه کوچکی افتاد، راحت بتوانید پیدایش کنید. خیلی‌ها در این مرحله فراموش می‌کنند عکس بگیرند، ولی گرفتن عکس از هر مرحله هنگام باز کردن دستگاه واقعاً نجات‌بخش است. چون وقتی نوبت به بستن دوباره می‌رسد، هیچ چیز بهتر از یک عکس واضح یادتان نمی‌آورد که هر قطعه کجا بوده.
وقتی بدنه‌ی دریل را باز کردید، اولین بخشی که باید به آن دقت کنید کلید انتخاب حالت یا همان ضامن تغییر بین حالت ساده و چکشی است. خیلی وقت‌ها مشکل دقیقاً همین‌جاست. گرد و خاک یا کمی گریس خشک‌شده کافی است تا این ضامن درست کار نکند. با یک تمیزکاری ساده و کمی روان‌کاری، شاید همان‌جا دوباره جان بگیرد. اگر هم ضامن شکسته باشد، باید آن را عوض کنید.
بعد از آن سراغ قلب مکانیزم ضربه‌ای می‌روید: فنر و دنده‌ها. فنری که درگیرکننده قطعات است اگر شل یا شکسته باشد، دیگر ضربه‌ای ایجاد نمی‌کند. در بعضی دستگاه‌ها دیده می‌شود که فنر بعد از چند سال کارکرد، خاصیت ارتجاعی خودش را از دست می‌دهد. در چنین وضعی راهی جز تعویض وجود ندارد. همین ماجرا برای دنده‌ها هم صدق می‌کند؛ اگر لبه‌هایشان ساییده یا لب‌پر شده باشد، موتور هرچقدر هم قوی بچرخد، باز هم حرکتی به ضربه تبدیل نمی‌شود.
در همین حین، نگاهی هم به زغال‌های موتور بیندازید. زغال‌ها مثل پلی هستند که برق را به آرمیچر می‌رسانند. وقتی کوتاه یا نیم‌سوز شوند، موتور توانش را از دست می‌دهد. شاید در حالت ساده هنوز چرخش داشته باشید، اما برای ضربه‌ی چکشی که فشار بیشتری لازم دارد، دیگر جوابگو نیست. تعویض زغال‌ها معمولاً کار سختی نیست و با کمی دقت می‌شود انجامش داد.
بعد از این بررسی‌ها برای تعمیر حالت چکشی دریل، نوبت می‌رسد به تمیزکاری و گریس کاری دریل. گرد و خاکی که در طول کار روی بتن یا آجر وارد دستگاه شده، کم‌کم میان دنده‌ها و قطعات جا خوش می‌کند. اگر این‌ها را تمیز نکنید، نه تنها ضربه تولید نمی‌شود بلکه خود قطعات هم فرسوده می‌شوند. یک برس کوچک یا حتی یک پارچه‌ی خشک می‌تواند برای پاک کردن گردوغبار کافی باشد. بعد هم باید گریس مناسب ابزار برقی به کار ببرید. این نکته را فراموش نکنید: گریس خودرو یا گریس‌های متفرقه انتخاب درستی نیستند. همیشه گریسی استفاده کنید که مخصوص ابزارهای برقی باشد.
وقتی همه چیز تمیز و مرتب شد، دستگاه را ببندید. اینجا همان‌جاست که عکس‌هایی که گرفتید به کار می‌آیند. پیچ‌ها و قطعات را دقیقاً سر جای خودشان برگردانید. حالا نوبت تست است. ابتدا بدون مته، دریل را روشن کنید. اگر صدای تق‌تق ضربه‌ای شنیدید یا لرزش مخصوص حالت چکشی را حس کردید، یعنی کارتان موفق بوده. بعد می‌توانید روی یک دیوار آجری امتحان کنید تا مطمئن شوید دستگاه دوباره جان گرفته است.
البته همیشه همه چیز به این راحتی پیش نمی‌رود. گاهی ممکن است قطعه‌ای شکسته باشد که اصلاً در بازار به راحتی پیدا نشود. یا اینکه مکانیزم داخلی پیچیده‌تر از چیزی باشد که انتظارش را داشتید. در چنین مواقعی اصرار روی تعمیر خانگی می‌تواند آسیب بیشتری به دستگاه بزند. بنابراین اگر در میانه‌ی راه احساس کردید کار از توان شما خارج است، بهترین کار این است که دستگاه را همان‌طور باز نگه دارید و به دست تعمیرکار بسپارید.
چند نکته نگهداری برای آینده
برای اینکه دوباره با مشکل خراب شدن حالت چکشی دریل روبه‌رو نشوید، بهتر است به نگهداری اهمیت دهید:
- همیشه بعد از کار، دستگاه را تمیز کنید و اجازه ندهید گرد و غبار درونش بماند.
- هر چند وقت یک بار، مخصوصاً اگر زیاد کار می‌کنید، دستگاه را باز کرده و گریس‌کاری کنید.
- از مته‌های مناسب برای بتن و آجر استفاده کنید.
- اجازه ندهید دستگاه بیش از حد داغ شود؛ بین کار کمی به آن استراحت بدهید.
جمع‌بندی
در این مقاله از سری مقاله‌های مجله ابزارآلات دنلکس به بررسی علت خراب شدن حالت چکشی دریل و راه‌حل آن پرداخته شد. خراب شدن حالت چکشی دریل چیزی نیست که بی‌راه‌حل باشد. گاهی علت فقط یک ضامن ساده یا کمبود گریس است. آنچه مهم است این است که یاد بگیرید چطور مثل یک تعمیرکار فکر کنید: از بررسی‌های ساده شروع کنید و مرحله‌به‌مرحله جلو بروید. اگر دستگاه گارانتی دارد، هرگز عجله نکنید و آن را باز نکنید. اما اگر ناچارید، با حوصله و دقت قطعات داخلی را بررسی کنید.
یادتان باشد دفعه بعدی که با مشکل کار نکردن چکشی دریل روبه‌رو شدید، به جای نگرانی بی‌مورد، با آرامش شروع به بررسی کنید. خیلی وقت‌ها مشکل کوچک‌تر از آن چیزی است که تصور می‌کنید و با کمی سرویس یا یک تعمیر ساده، دستگاه دوباره مثل روز اول کار خواهد کرد.
